HİDROFOR SİSTEMLERİ
Hidrofor veya su deposu
bağlantılı sistemler çok katlı binaların su ihtiyacını karşılamak için şehir
şebeke basıncı yetersiz kaldığı durumlarda kurulur. Hidrofor ve su deposu ayrı
ayrı kullanılabildiği gibi bazı tesisat sistemlerinde beraber de bağlanabilir.
Basıncı düşük suyu, hava
ile sıkıştırarak istenen yüksekliğe çıkartan ve otomatik çalışan silindirik
depolu pompalama sistemlerine hidrofor (basınçlandırma deposu) denir.
Basınçlandırma işlemini tank, pompa ve bunların üzerine takılan yardımcı
elemanlar yapar.
Hidrofor Çalışma Prensibi:
Hidrofor tankı, işletme
(çalışma) basıncına göre standartlarla belirtilen kalınlıkta çelik saç
malzemeden yapılır. Tankın, hidrofor sistemindeki görevi yardımcı elemanları
üzerinde taşımak, su ve havayı bir araya getirerek suya istenilen
basınçlandırmayı vermektir. Bir kısım hidrofor tanklarında hava temini için
kompresör yerine hava subabı veya hava enjektörü kullanılır. Bazı hidrofor
tanklarında ise su ve hava bölgesi bir membranla ayrılır. Membran olarak
basınca dayanıklı ve biçimlendirilmiş lastik kullanılır.
Kapalı depo bir hava
haznesi görevi yapar. İçine su basıldığında suyun hacmi ile orantılı olarak
hava basıncı da artar ve sıkışan hava suyun yüzeyine basınç yapar. Deniz
seviyesinde normal atmosfer basıncı (10,33 m.ss) altındadır. Bu basınç suyu
yükseltmeye yetmez. Bu basınç tesisatın her yerinde vardır. Depo üzerine
konulan bir manometre 0 (sıfır) kg/cm2yi gösterir. Deponun yarısına kadar su
doldurulduğunda manometre 1 kg/cm2 gösterir. Teorik olarak suyu 10 m yükseltir.
Deponun 2/3‟ü doldurulduğunda manometrede okunan basınç göstergesi 2 kg/cm2;
3/4’ü dolduğunda 3 kg/cm2yi gösterir. Bu basınç suyu teorik olarak 30 metreye
yükseltir. Bu suretle elde edilen basınç yetmez. Tesisattan azıcık su
kullanılırsa basınç hemen düşer. Ayrıca deponun tamamen su ile dolması
tehlikesi de vardır. Bunun için hava kompresörü kullanılır ve basınç otomatiği
ile kumanda edilir.
Sistem çalışmaya başlarken
depodaki hava basıncı gereken asgari basıncın yarısına kadar yükseltilir.
Böylece istenilen basınçta daha fazla su alınır. Tulumbanın hangi basınçlar
arasında çalışacağı tespit edilmelidir. Örneğin, 5kg/cm2 basınca ihtiyaç varsa
bir basınç otomatiği (prosestat) kullanmak suretiyle pompayı 7 kg/cm2 basınç
elde edinceye kadar çalıştırmak gerekir. Bu duruma göre basınç aralığı 2
kg/cm2dir. Bu basınç harcanıncaya kadar tesisata su gider. Basınç 5 kg/cm2ye
düşünce basınç otomatiği pompayı yeniden devreye sokar ve su akışı başlar.
Depodaki hava tamamen suya karışıp yok oluncaya kadar kompresörün yeniden
çalıştırılmasına gerek yoktur.
Hidrofor pompası, suya
yeterli basıncı verecek kapasitede olmalı ve ona göre seçilmelidir. Görevi
kuyu, depo veya şebekeden aldığı suyu tankta basınçlandırmaktır. Merkezkaç
(salyangoz) ve kademeli (santrifüj) tipte yapılır. Pompa motorları dikey veya
yatay bağlantı biçiminde üretilir.
Hidrofor yardımcı
elemanları (ekipmanları), şiber veya küresel vana, çek valf, güvenlik vanası,
hava temin elemanı (hava enjektörü, hava subabı veya kompresör) basınç şalteri,
manometre, selenoid vana ve seviye elektrotundan oluşur.
– Şiber veya küresel vana,
gerektiğinde su akışını kesmek için kullanılır.
– Çek valf, takılı
bulunduğu yerin gerisinde basıncın azalması durumunda, su akışının ters yöne
kaçmasını engeller.
– Güvenlik vanası,
sistemdeki fazla basıncı dışarı atarak sistemin güvenliğini sağlar.
– Sistem içindeki basınç
manometreden okunur ve hava bölgesine bağlanır.
– Selenoid vana hava
bölgesine takılarak su seviyesine göre tankın hava emişini sağlar.
– Seviye elektrodu ise su
seviyesini kontrol eder ve su bölgesine takılır.
– Hidrofor tankı basıncına
göre pompanın çalışmasını basınç şalteri düzenler.
– Hidrofor sistemi
elemanları birbirine bağlı ve tamamlayıcı nitelikte çalışır.